10 mẫu xe góp công thiết lập một phân khúc mới trong ngành ô tô

Ngày xửa ngày xưa, một chiếc xe ô tô chỉ đơn giản là một chiếc xe ô tô. Nó có một động cơ, 4 bánh chạm đất, một vô lăng, vài ghế ngồi, và một giá hành lý hoặc một cốp xe. Sau đó, các công ty chuyên chế tạo thân vỏ bắt đầu nổi lên, và thế là các phong cách thân xe mới lần lượt ra đời. Người mua dần có thêm xe gia đình, xe station wagon, và xe thể thao. Trái với suy nghĩ nhiều người, xe bán tải đã ra đời rất sớm với mẫu Phoenix của Gottlieb Daimler trong năm 1896, và bắt đầu quá trình tiến hóa chậm chạp thành những gì chúng ta thấy ngày nay. Khi ngành công ô tô phát triển mạnh mẽ hơn, các thương hiệu lớn bắt đầu đóng vai trò sáng tạo những kiểu xe mới.

Nhưng yếu tố dẫn tới một phân khúc xe hoàn toàn mới có thể rất đa dạng. Nó có thể bắt đầu với một văn hóa chơi xe cụ thể, khiến một công ty nhận ra rằng đó mới là những gì người tiêu dùng muốn, hoặc một kỹ sư, nhà thiết kế nào đó nỗ lực đột phá để cung cấp cho khách hàng một sản phẩm tốt hơn. Bất kể lý do khởi đầu là gì, sau đây chúng ta sẽ cùng nhìn lại 10 mẫu xe quan trọng đã giúp mở ra những phân khúc mới trong ngành ô tô thế giới.

Land Rover Series I

Land Rover 1948 là mẫu xe off-road sản xuất đầu tiên dành cho mục đích sử dụng dân sự, và đi trước mẫu Jeep CJ-5 đến 6 năm. Trong khi các mẫu Jeep CJ đã trở thành một hiện tượng ở Bắc Mỹ, Land Rover Series I đã lan truyền trên khắp thế giới đến mức người ta thường nói đùa rằng chiếc xe ô tô đầu tiên mà nửa dân số thế giới nhìn thấy là một chiếc Land Rover.

Giống như các mẫu Jeep CJ thử nghiệm ban đầu, thế hệ Land Rover đầu tiên đã được thiết kế với mục đích dùng trong nông nghiệp. Tuy nhiên, độ bền và khả năng vượt qua những địa hình thử thách của Land Rover đã khiến nó được sử dụng chủ yếu để khám phá những nơi hẻo lánh và bắt đầu sự nổi dậy của phong trào chơi xe off-road.

Renault 4

Chúng ta có thể chân thành cảm ơn người Pháp vì kiểu xe hatchback. Citroen đã đưa ra thiết kế cửa hậu tách rời vào năm 1938 khi họ nhắm bán các chiếc sedan cho giới thương nhân, nhưng sau Thế Chiến II, thiết kế này đã chuyển sang dạng một cửa với bản lề ở nóc, và thế là mẫu hatchback đã ra đời. Nhưng phải đến khi mẫu Renault 4 ra mắt vào năm 1961, xe hatchback mới trở nên phổ biến hơn và tồn tại cho tới tận bây giờ.

Tuy nhiên, xe hatchback thời xưa có chút khác biệt. Renault 4 đã có động cơ được đặt dọc (trước ra sau) thay vì đặt ngang (bên này sang bên kia) như những mẫu hatchback hiện đại. Mẫu hatchback đầu tiên có thiết lập như chúng ta quen thuộc ngày nay đó là Simca 1100 1967, và mẫu hatchback hiệu suất cao đầu tiên chính là Simca 1100 Ti.

Pontiac GTO

Trước Pontiac GTO, các nhà sản xuất ô tô đã nhiều lần đưa động cơ V8 mạnh mẽ vào những mẫu xe nhỏ hơn. Năm 1955, Chrysler C-300 là mẫu xe đầu tiên được chế tạo và tiếp thị như một biến thể hiệu suất cao với động cơ V8 mạnh 300 mã lực. Tuy nhiên, nó đã không tạo ra cả một phân khúc xe cơ bắp. Xe cơ bắp là về những cuộc đua đường phố giữa những cụm đèn giao thông và tại đường đua drag, không phải NASCAR. Vào những năm 1950 và đầu những năm 1960, người ta đang cải tiến những chiếc xe để có tỷ lệ mã lực/trọng lượng cao cho các cuộc đua drag.

John DeLorean, Bill Collins, và Russell Gee nhận ra rằng một động cơ lớn trong một chiếc xe nhỏ sẽ tạo ra một cỗ máy đua đường phố ngay từ những đại lý địa phương. Vào năm 1964, một gói trang bị GTO đã được cung cấp cho Pontiac Tempest, đi kèm với động cơ V8 mạnh 325 mã lực. Ngoài ra, nó còn có bộ chế hòa khí 4 ống khuếch tán, ống xả kép, hộp số sàn 3 cấp với bộ chuyển số Hurst, và lò xo cứng hơn. Kể từ đó, phân khúc xe cơ bắp đã được phát minh.

Lamborghini Miura

Có một quan niệm sai lầm phổ biến đó là thuật ngữ "siêu xe" đã ra đời cùng với Lamborghini Miura. Thực tế, thuật ngữ này đã có từ lâu trước thời Miura, và người ta có thể tranh luận rằng những chiếc xe cổ điển như Bugatti 57SC 1938 hay Gullwing Mercedes 1954 là những siêu xe nguyên bản. Tuy nhiên, bằng cách tạo ra một mẫu xe thể thao động cơ V12 đặt giữa, đẹp mắt và đắt tiền vào năm 1966, Lamborghini đã định nghĩa được một phân khúc mà vẫn còn sôi động cho tới tận ngày nay. Thậm chí Ferrari đã bám đuổi Lamborghini vào lãnh thổ siêu xe để tạo ra mẫu xe đi đường phố, trang bị động cơ đặt giữa đầu tiên của mình.

Volkswagen Golf GTI

Mặc dù Simca 1100 Ti là mẫu xe hatchback hiệu suất cao (hot hatch) đầu tiên, nhưng chính bộ đôi Volkswagen Golf GTI 1976 và Renault 5 Alpine 1976 đã tạo ra thị trường rộng lớn cho những chiếc hatchback thực dụng, nhỏ bé với mức độ hiệu suất có thể sánh ngang với những chiếc xe lớn hơn. Dù Renault 5 Alpine được tung ra thị trường trước một vài tháng, nhưng Golf GTI đã thừa cơ giành lấy tiếng tăm của nó khi mẫu xe Pháp gặp”scandal” bốc cháy. Sau này, thị trường hatchback hiệu suất cao đã từng thống trị châu Âu trong những năm 1980 và 1990.

Jeep Cherokee (XJ)

Bạn có thể gọi Willys Overland Station Wagon 1946 là nguyên mẫu đầu tiên cho một chiếc SUV hiện đại, nhưng mẫu xe đã thực sự biến SUV thành một phân khúc rõ ràng là Jeep Cherokee 1984. Khi ấy, thuật ngữ SUV vẫn chưa được phát minh, và Jeep đã gọi mẫu xe 4x4 với thiết kế liền khối cỡ nhỏ của mình là Sportwagon.

Nguồn gốc của Jeep Cherokee thế hệ XJ vốn bắt đầu từ những thiết kế ra đời năm 1978 bởi sự hợp tác của đội ngũ kỹ sư từ American Motors (AMC) và Renault. Nó có trọng lượng nhẹ, trang bị động cơ 4 xi-lanh dung tích 2.5 lít, vẫn có vẻ vạm vỡ đặc trưng của Jeep, nhưng lại dễ lái trên đường phố hơn những mẫu xe trước đây. Nhìn vào sự bùng nổ của phân khúc SUV ngày nay, bất kỳ ai cũng phải công nhận sự tác động lớn lao của Cherokee đối với ngành ô tô nói chung.

Plymouth Voyager/Renault Espace

Mặc dù Plymouth Voyager đã được tung ra thị trường vào năm 1984 và vài tháng trước Renault Espace, nhưng sẽ thật không công bằng nếu tuyên bố nó khởi động phân khúc xe minivan. Thế giới là hình tròn, và trong khi mẫu Voyager đã thực hiện công việc ở Mỹ, thì mẫu Espace đã làm điều đó ở châu Âu. Nhờ có chúng, những gia đình đông người đã có thể có được một phương tiện vừa tiện ích như xe van du lịch cỡ nhỏ vừa dễ lái như sedan cỡ lớn.

Ngày nay, phân khúc xe minivan đang chết dần ở Mỹ khi những chiếc crossover lên ngôi, nhưng Espace vẫn đang được sản xuất, và dù không chiếm ưu thế như trước nhưng vẫn được bán trên khắp châu Âu. Các thương hiệu như Kia đang pha trộn hai phân khúc với những mẫu minivan nhỏ kiểu dáng vạm vỡ như Carnival mà có thể khiến phân khúc này tồn tại lâu hơn một chút.

Toyota RAV4

Giống như nhiều mẫu xe khác trong danh sách này, Toyota RAV4 không phải là mẫu xe đầu tiên thuộc loại crossover. Trước RAV4, các nhà sản xuất đã từng cố gắng tạo ra một chiếc SUV có khả năng lái giống một chiếc sedan, hoặc một chiếc sedan với các đặc điểm của một chiếc SUV. Đáng chú ý nhất trong số đó là AMC Eagle ở dạng station wagon nâng cao khoảng sáng gầm, và Jeep Cherokee XJ là một chiếc SUV trên khung gầm unibody.

Tuy nhiên, phân khúc crossover như chúng ta biết đã được xác định bởi RAV4 1996 - một mẫu xe cứng cáp được xây dựng trên khung gầm sedan với hệ dẫn động AWD. Nói cách khác, nó trông giống như một mẫu SUV, nhưng nhỏ hơn và được chế tạo trên một khung gầm liền khối (monocoque). Nó thực dụng, có thể đi off-road, lái giống như một chiếc sedan, và góp công tạo ra phân khúc tăng trưởng nhanh nhất trong lịch sử ô tô hiện đại.

Toyota Prius

Không ít người cho rằng Toyota Prius 1997 là mẫu xe quan trọng nhất kể từ Ford Model T. Cho dù Prius không phải là mẫu xe hybrid đầu tiên, nó đã giúp phổ biến khái niệm này và tạo ra một phân khúc mới trên thị trường. Giờ đây, xe hybrid không được coi là một phân khúc nhỏ lẻ mà là một sản phẩm phổ biến vì hầu như tất cả các nhà sản xuất ô tô trên thị trường đại chúng đều tạo ra những phiên bản hybrid của các sản phẩm bán chạy nhất của mình, và một số thậm chí còn cung cấp xe với chỉ cấu hình hybrid. Hơn nữa, vì được sử dụng rộng rãi, Prius còn có thể coi là có đóng góp trực tiếp vào sự phát triển của công nghệ pin, và giá cả phải chăng của nó đã cho phép xe điện gia nhập thị trường đại chúng.

Tesla Model S

Trong khi phân khúc xe điện chưa có doanh số bán hàng tăng trưởng tương xứng với số lượng mẫu xe mới được ra mắt, nó giờ đây đã là một phân khúc được nhiều người xem trọng. Xe điện đã có từ những ngày đầu của thế giới ô tô, nhưng chính Martin Eberhard và Marc Tarpenning đã nhận ra xe điện có tiềm năng thay thế xe chạy bằng khí đốt trong ở thế kỷ 21. Họ thành lập Tesla Motors vào năm 2003, và Elon Musk gia nhập công ty vào năm 2004 với khoản đầu tư 6,5 triệu USD.

Năm 2005, Elon Musk đã đóng vai trò chủ động trong công ty cho mẫu Roadster. Về cơ bản, nó là một nguyên mẫu mang tính thử nghiệm, và sau khi thể hiện những gì thương hiệu có thể làm, nó đã được thay thế trong quá trình sản xuất bởi Model S – mẫu sedan chạy điện hạng sang đầu tiên – vào năm 2012. Sau đó, Model S đã trở thành mẫu điện đầu tiên đạt doanh số hàng tháng số 1 tại một quốc gia, Na Uy, và điều đó đã thiết lập quỹ đạo cho cả công ty Tesla nói riêng, và ngành công nghiệp ô tô thế giới nói chung.