Những chiếc xe điện lỗi thời bị bỏ không đang chất đống ở các thành phố của Trung Quốc

Sự phát triển bùng nổ nhờ những chính sách trợ cấp của Chính phủ đã gây dựng Trung Quốc thành một gã khổng lồ về ô tô điện. Tuy nhiên, tăng trưởng nóng cũng để lại những chiếc ô tô điện bị thải bỏ hiện đang chất đống tại các khu đất đầy cỏ dại trên khắp đất nước tỷ dân này.

Ở ngoại ô thành phố Hàng Châu của Trung Quốc, có một ngôi chùa nhỏ đổ nát nhìn ra "nghĩa địa" ô tô điện. Đây vốn là một cánh đồng rộng, nơi hàng trăm chiếc xe điện bị bỏ lại giữa cỏ dại và rác thải.

Những chiếc xe điện lỗi thời bị bỏ không đang chất đống ở các thành phố của Trung Quốc

Những bãi xe điện bỏ không như thế này đã mọc lên ở ít nhất 6 thành phố trên khắp Trung Quốc, trong đó một số ít đã được dọn sạch. Ở Hàng Châu, một số chiếc ô tô điện bị để lâu đến nỗi cây cối mọc lên từ cốp xe. Một số khác bị vứt bỏ vội vàng đến mức những món đồ trang trí vẫn còn nằm trên mặt táp-lô.

Những cảnh tượng này gợi nhớ về hệ quả sau khi dịch vụ chia sẻ xe đạp thất bại tại Trung Quốc vào năm 2018. Khi ấy, hàng chục triệu chiếc xe đạp đã bị vứt xuống sông, mương nước hoặc trong những bãi đậu xe không sử dụng sau sự trỗi dậy và sụp đổ của các công ty khởi nghiệp như Ofo và Mobike.

Lần này, những chiếc ô tô điện có thể bị bỏ không sau khi các công ty cung cấp dịch vụ gọi xe thất bại. Cũng có thể nguyên nhân là vì chúng sắp trở nên lỗi thời khi các nhà sản xuất liên tục tung ra hết xe điện này đến xe điện khác với các tính năng tốt hơn và phạm vi di chuyển dài hơn. Những chiếc xe điện bị bỏ rơi này là đại diện nổi bật cho sự dư thừa và lãng phí có thể xảy ra khi vốn đầu tư tràn vào một ngành đang phát triển. Đây có lẽ cũng là một dấu mốc kỳ lạ cho sự phát triển vượt bậc của ngành xe điện trong vài năm qua.

Khoảng một thập kỷ trước, hàng trăm nhà sản xuất ô tô trên khắp Trung Quốc, bao gồm cả những hãng lâu đời lẫn công ty khởi nghiệp, đã được khuyến khích bởi các khoản trợ cấp của Chính phủ nước này và lấn sân sang sản xuất ô tô điện. Họ đã cho ra lò một lượng lớn ô tô điện giai đoạn đầu - những chiếc xe tương đối đơn giản với pin có thể chỉ chạy được khoảng 100 km sau một lần sạc.

Với các chính sách hỗ trợ của Chính phủ Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô nội địa, bao gồm cả hãng lâu đời lẫn công ty khởi nghiệp, đã tràn sang mảng xe điện

Những chiếc ô tô đó hầu hết đều được các công ty kinh doanh dịch vụ gọi xe mua lại để cho tài xế thuê. “Vào thời kỳ đầu của thị trường xe điện Trung Quốc, doanh số được thúc đẩy bởi các công ty kinh doanh dịch vụ chia sẻ xe”, Young Huang, nhà phân tích cấp cao của công ty tư vấn JSC Automotive có trụ sở tại thành phố Thownjg Hải (Trung Quốc) và Stuttgart (Đức), cho biết. “Chỉ có một số khách hàng cá nhân chọn mua chúng".

Nhu cầu tiêu dùng đã giúp thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô điện phát triển theo cấp số nhân kể từ đó. Trung Quốc hiện là quốc gia dẫn đầu thế giới về ô tô sạch, sản xuất khoảng 6 triệu xe điện và xe hybrid vào năm ngoái, tương đương gần 1/3 số ô tô mới được bán tại nước này. Trung Quốc cũng chiếm 60% lượng xe điện bán ra trên toàn thế giới hiện nay đồng thời sở hữu cơ sở hạ tầng trạm sạc rộng lớn nhất trên Trái đất vốn cũng được xây dựng với sự hỗ trợ của Chính phủ.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh như chớp đó cũng để lại rất nhiều rủi ro. Nhiều công ty mua những chiếc ô tô điện Trung Quốc đời đầu để kinh doanh dịch vụ gọi xe đã ngừng hoạt động. Hiện chỉ còn khoảng 100 nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc, giảm mạnh so với mức gần 500 vào năm 2019.

Những nghĩa địa ô tô điện bị bỏ không là hệ quả từ việc hợp nhất nhanh chóng của ngành dịch vụ gọi xe tại Trung Quốc

Các nghĩa địa xe điện là một hậu quả đáng lo ngại của sự hợp nhất đó. Không chỉ gây chướng mắt, việc thải bỏ xe điện nhanh chóng còn làm giảm lợi ích về môi trường. Nguyên nhân là bởi loại phương tiện này tạo ra nhiều khí thải hơn trong quá trình sản xuất và chỉ mang lại lợi ích về môi trường so với xe dùng động cơ đốt trong sau một vài năm. Pin đã qua sử dụng của mỗi chiếc ô tô điện cũng chứa các thành phần quý giá như niken, lithium và coban. Đây là những kim loại có thể tái chế để giúp ngành công nghiệp xe điện của Trung Quốc thân thiện hơn với môi trường.

Pin của những chiếc ô tô điện chứa các thành phần hiếm như niken, lithium và coban.

Theo báo cáo của các phương tiện truyền thông địa phương, chính quyền Hàng Châu đã tuyên bố sẽ xử lý những chiếc ô tô điện bắt đầu chất đống từ năm 2019. Tuy nhiên, khi ghé thăm vào cuối tháng trước, các phóng viên nước ngoài đã phát hiện ra một số địa điểm chứa đầy xe điện bị bỏ không ở các quận Dư Hàng và Tây Hồ của thành phố này.

Ở một địa điểm, có hơn 200 chiếc xe màu trắng, chủ yếu là ô tô điện cỡ nhỏ do hãng Changan sản xuất. Những chiếc xe này được xếp một cách bừa bãi, không theo hàng lối. Sơn trên thân xe chứng tỏ phần lớn đều là những chiếc ô tô từng thuộc sở hữu của công ty gọi xe Didi và Faststep.

Hơn 200 chiếc ô tô bị bỏ không ở một địa điểm tại thành phố Hàng Châu

Tất cả những chiếc xe này đều đeo biển số màu xanh dương, có nghĩa là chúng được sản xuất và đăng ký trước tháng 12/2017. Sau thời điểm này, Hàng Châu đã chuyển sang dùng biển số màu xanh lá cho xe năng lượng mới. Nhãn dán trên xe cho thấy một vài chiếc có thời hạn đăng kiểm đến tận năm 2021.

Ở một địa điểm khác nằm gần bờ sông, có khoảng 1.000 chiếc ô tô điện bị phủ bụi. Một số xe dán nhãn của Ledao Chuxing - công ty chia sẻ xe đã phá sản vào đầu năm nay. Những chiếc khác thuộc sở hữu của Caocao Chuxing - dịch vụ gọi xe của công ty Hangzhou Youxing Technology.

"Nghĩa địa" nằm sát bờ sông này là nơi trú ngụ của khoảng 1.000 chiếc ô tô

Những chiếc xe ở địa điểm thứ hai này chủ yếu do Changan, Geely và Dongfeng sản xuất. Không ít chiếc xe vẫn còn khá mới, đeo biển số màu xanh lá và dán nhãn nhắc nhở hành khách đeo khẩu trang chống Covid-19. Bên trong xe vẫn còn những chai nước đã cạn.

Những chiếc xe này do các hãng ô tô nội địa sản xuất

Có những chiếc xe vẫn còn khá mới

Trước khi Tesla đến Trung Quốc và bắt đầu sản xuất ô tô tại nhà máy ở Thượng Hải vào đầu năm 2020, hầu hết xe điện được ra lò tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đều có kích thước nhỏ và chất lượng thấp. Chúng hầu như không hấp dẫn người tiêu dùng và phải cạnh tranh với vô số ô tô dùng động cơ đốt trong đẹp mắt hơn.

Để "phổ cập" ô tô điện, Chính phủ Trung Quốc đã bắt đầu đưa ra các khoản ưu đãi lên đến 60.000 Nhân dân tệ (khoảng 8.400 USD) cho mỗi xe và hạn chế quyền sở hữu xe xăng ở một số thành phố lớn vào cuối những năm 2000. Các nhà sản xuất ô tô đã hỗ trợ hoặc thành lập một số công ty khởi nghiệp về dịch vụ gọi xe. Sau đó, họ đẩy chính những chiếc ô tô do mình sản xuất sang các công ty gọi xe này.

Ví dụ như Geely đứng sau Caocao Chuxing hiện vẫn đang hoạt động. Trong khi đó, một công ty chia sẻ ô tô khác có tên Panda, được hỗ trợ bởi hãng Lifan, đã đóng cửa. Bản thân Lifan cũng đã đệ đơn phá sản vào năm 2020. Công ty này được Geely mua lại một năm sau đó. 

Năm 2019, Chính quyền Bắc Kinh đã giảm một nửa khoản trợ cấp mua ô tô điện, ảnh hưởng nặng nề đến dòng tiền của các công ty kinh doanh dịch vụ chia sẻ xe.

Jing Yang, Giám đốc nghiên cứu doanh nghiệp Trung Quốc của Fitch Ratings, cho biết bà không ngạc nhiên khi biết sự tồn tại của các nghĩa địa xe điện. Theo bà, các công ty taxi và chia sẻ xe đã làm tốt công việc tuyên truyền với người tiêu dùng rằng ô tô điện là lựa chọn thay thế an toàn. Điều này thúc đẩy các nhà sản xuất đầu tư vào những công nghệ liên quan đến xe điện vào thời điểm thực sự chưa có thị trường tiêu dùng dành cho họ, tạo nền tảng cho nhu cầu lớn hơn.

“Hiện tượng này là kết luận cho quá khứ của thị trường xe năng lượng mới tại Trung Quốc, nhưng không nói lên nhiều điều về tương lai", bà Yang nói.

Geely cho biết chỉ có khoảng 40 chiếc ô tô thuộc sở hữu của Caocao Chuxing nằm trong các "nghĩa địa" kể trên và họ đã trả tiền cho chủ đất để cất giữ những chiếc ô tô này cho đến ngày 19/8. Theo Geely, những chiếc xe này vẫn đủ điều kiện lưu thông trên đường và sẽ được gửi đến các thành phố khác. Trong khi đó, Didi, Changan và Dongfeng Forthing - những công ty có xe bị bỏ hoang tại các "nghĩa địa" - không lên tiếng phản hồi câu hỏi của phóng viên.

Thông tin trên phương tiện truyền thông địa phương từ năm 2021 cho biết những chiếc xe của công ty Faststep đang chờ được bán đấu giá. Tài khoản WeChat chính thức của công ty đã ngừng hoạt động kể từ năm 2019 và các số điện thoại được liệt kê trên một bài đăng cũ cũng không liên lạc được.

Hình ảnh những "nghĩa địa xe điện" tại Trung Quốc đã bắt đầu xuất hiện từ năm 2019. Vào thời điểm đó, một nhiếp ảnh gia sống tại Thâm Quyến đã quay cảnh hàng nghìn chiếc ô tô điện bị bỏ không tại những bãi đất trống xung quanh Hàng Châu và Nam Kinh - thủ phủ tỉnh Giang Tô nằm ở phía đông Trung Quốc.