Những kẻ nghiện xe phế liệu: 3 người đàn ông có niềm đam mê vô tận với xe cũ

Với hàng triệu chiếc xe mới ra đời mỗi năm, chắc chắn những chiếc xe cũ kỹ và hỏng hóc quá mức sẽ phải chịu số phận bị bỏ hoang, nằm vất vưởng ở các bãi phế liệu hoặc mang đi tiêu hủy hoàn toàn thành đống sắt vụn. Trên thực tế, các chiếc xe cũ bị bỏ hoang đang trở thành một vấn đề lớn. Trong năm 2012, các tổ chức ở ngành xe Anh Quốc có báo cáo tới 40.876 chiếc xe bị bỏ hoảng. Vào năm 2016, con số này đã tăng lên 147.616 chiếc.

Tuy nhiên, những chiếc xe trên chỉ là những chiếc được ghi nhận mà thôi. Vượt ra ngoài khả năng kiểm soát của các đơn vị chức năng là hàng ngàn chiếc xe cũ kỹ hơn – một số đang bị khóa trong sân hoặc nhà kho, nhưng nhiều hơn nữa là số được đỗ ở trên đường đi hoặc trong những khu vườn, nơi chúng thường nằm gỉ sét tại đó, gây phiền toái cho dân cư địa phương.

Tại sao nhiều người lại cố giữ xe của họ trong khi có thể đem đi trao đổi, bán hoặc biến chúng thành phế liệu có ích hơn? Chúng ta sẽ cùng đến thị trấn nhỏ Devizes ở nước Anh, nơi có rất nhiều những chiếc xe cũ kỹ và nghe câu chuyện của những người quyết định giải cứu chúng tay vì nghiền nát chúng.

Gần như một viện bảo tàng xe

Nigel Grist là chủ sở hữu của Grist Environmental, một công ty tái chế và quản lý rác thải được ông thành lập 45 năm trước với 100 Bảng và một chiếc xe bán tải Ford Thames 1,5 tấn. Nigel kể rằng ông đã thu thập những chiếc xe phế liệu kể từ khi ông bắt đầu kinh doanh. Những chiếc còn quá tốt để tiêu hủy sẽ được ông để sang một bên.

Ông có một cửa hàng sửa chữa đã phục hồi lại một hoặc 2 chiếc xe và lên kế hoạch trưng bày chúng, cùng một vài chiếc không thể phục hồi thú vị nhất, trong một bảo tàng thân thiện môi trường mà ông dự định xây trên một khu đất rộng 202.500 m2 bên ngoài Devizes.

Không như những khu trang trại xe cổ còn nguyên vẹn thường thấy trên báo, những gì người ta thấy khi dạo quanh góc sân của Nigel lại có vẻ giống một cánh đồng phế liệu hơn. Ở phía sau, một nhóm xe Mini lên tới hàng chục trước mà đếm không hết. Ở trước chúng, một đại dương xe bao gồm cả 2 chiếc Ford Popular 103E màu xanh rêu khoảng những năm 1953. Một chiếc chỉ có khung nhưng đi kèm với động cơ được tân trang lại kèm phần khung gầm trước mới, chiếc còn lại cũng đầy đủ những thứ trên nhưng đã hoàn thiện – và cả hai được ngăn cách bởi chiếc xe van Morris Marina đã xuống cấp của những năm 1980.

Ngay sát những chiếc xe trên, đặc trưng của những quản lý ngân hàng thời xưa: một chiếc Rover P4 (khoảng những năm 1950) màu đen, đầy thu hút với tình trạng tốt hơn so với một chiếc bán tải Morris Minor đỏ sáng. Ở khu khác, một chiếc Sunbeam 90 từ giữa những năm 1950, và một chiếc Vanden Plas Princess R giữa những năm 1960 được bảo quản tốt một cách ngạc nhiên đỗ phía trước một chiếc Triumph 1300 đang mục nát dần. 

Nhìn quanh một vòng, ta có thể đấy đủ thứ “báu vật” như một vài chiếc Scimitar GT, Triumph 2000, một chiếc Jaguar XJS được sơn màu Burgundy thật đáng yêu, một vài chiếc Mini bao gồm một cặp xe van hiếm có và một chiếc được điều chỉnh phù hợp với xe lăn, vài chiếc Austin Ambassador, một cặp Mk1 Range Rover, vài chiếc Triumph Spitfire,… thật khó để bảo quản hết chúng. “Còn nhiều chiếc nữa trong kho, phía sau chiếc xe van Bedford H A và chiếc xe bán tải tôi đã mua gần đây,” Nigel nói.

Ở trong kho thứ hai, chúng bao gồm một chiếc Ford Sierra Cosworth 1988, một chiếc Vauxhall 14-6 1936 và một chiếc Scimitar GT. Hơn thế nữa, còn có một chiếc Rover 75, một vài chiếc Jag và Daimler, một chiếc Mini Cooper, một chiếc Ford Granada Mk2, một chiếc Austin A35, một chiếc Triumph Dolomite và một chiếc taxi London.

Bảo tàng mà Nigel đang lên kế hoạch “sẽ kỷ niệm việc lưu trữ và bảo tồn đồ vật, bao gồm những chiếc xe”, ông nói. “Nó sẽ là giải pháp tốt nhất cho một xã hội đang ném đi nhiều thứ ngày nay.”

Nghĩa địa Citroen

Sự gắn bó của Dick Halcrow với chiếc Citroen CX – một chiếc xe fastback sang trọng, cỡ lớn của những năm 1974 đến năm 1991 – mạnh mẽ đến mức ông không thể chấp nhận việc “chia tay” với tất cả những thứ ông từng sở hữu. Hậu quả mọi người có thể hình dung ra là vấn đề đỗ xe. Xung quanh căn nhà của ông ấy toàn xe là xe, nơi người ta thường đỗ 1 hoặc 2 chiếc, thì ông ấy đỗ 8 chiếc, nơi lẽ ra là lối ra vào thì giờ cũng thành chỗ đỗ xe.

Tính tất cả, Dick đã phải tìm không gian cho 16 chiếc CX và 2 chiếc XM. Bộ sưu tầm CX của ông bao gồm những phiên bản của Series One (1974-1985) và Series Two (1985-1991). Bộ sưu tầm bao gồm ít nhất 4 chiếc Familiale 7 chỗ (một trong số chúng là chiếc xe tang lễ cũ) và 2 chiếc fastback CX 25 GTi Turbo.

Những chiếc xe nằm trong sân đậu xe và vườn nhiều năm trời đã bị xuống cấp nặng nề: màu sơn đã phai dần, những miếng cao su cửa sổ đã dần khô cứng lại và dễ gãy, phần gỉ sắt đã lan ra đến mức không thể sử dụng. Không thể mọc trên mặt đất, cây cối bắt đầu mọc ngay trong những chiếc xe. Chắc hẳn bạn sẽ thắc mắc tại sao ông ấy không xử lý vấn đề đỗ xe đơn giản bằng cách xử lý những tác phẩm từ thời Gallic này – nhưng đó là khi bạn chưa từng gặp Dick.

Niềm đam mê dành cho những chiếc CX của ông phải xen kẽ với công việc của ông trước đây từng là kỹ sư hệ thống máy bay. Ông đã làm việc tại Heathrow trong 43 năm, bắt đầu với việc kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ những chiếc Lockheed Tristar và Vickers Viscount, và cuối sự nghiệp với những chiếc trong gia đình Airbus A320. Việc nghỉ hưu, cách đây 3 năm, giống như một sự bế tắc.

“Đó thực sự là công việc thú vị khiến tôi muốn dành trọn vẹn thời gian của mình,” ông kể. “Thậm chí cả trong những ngày nghỉ, tôi luôn nghĩ tới vấn đề từ hệ thống thủy lực của một chiếc máy bay hoặc một động cơ và cố gắng xử lý chúng. Tôi được sinh ra để trở thành kỹ sư và tôi sẽ mãi mãi là một kỹ sư.”

Và điều này cũng nằm trong nguyên nhân dẫn tới sự gắn bó của ông với 16 chiếc CX một cách đặc biệt như vậy. Đơn giản rằng, ông yêu thích kỹ thuật tiên tiến của những model này và, đặc biệt, hệ thống treo thủy lực và các hệ thống liên quan khác của chúng.

“Giống như máy bay, một chiếc CX dựa vào thủy lực để vận hành,” Dick chia sẻ. “Ngay lần đầu tiên tôi nhìn thấy dấu hiệu của chất lỏng LHM (thứ được sử dụng trong hệ thống thủy lực của những chiếc CX), tôi đã bị cuốn hút bởi nó.”

Thật không may, thời đại đã bắt kịp những chiếc CX của Dick. Chúng trông như chỉ phù hợp với một nơi duy nhất – thực tế đã có người nói với chủ nhân của chúng về rắc rối từ chúng. “Những người tiêu hủy xe đã đến đây nói rằng sẽ mang chúng đi cho tôi nhưng tôi đã đuổi họ đi,” Dick chia sẻ. “Tôi không thể vứt đi những động cơ tốt, những thứ có thể sửa hoặc phục hồi và cho chúng cơ hội sống thứ hai.”

Niềm đam mê của Dick với xe CX bắt đầu vào năm 1990 khi ông mua một chiếc Series One Familiale 7 chỗ. Thậm chí khi đó nó đã được 9 năm tuổi đời. “Đó là trải nghiệm đầu tiên của tôi với một chiếc CX,” ông chia sẻ. “Trải nghiệm khi lái thật phi thường , hệ thống phanh vô cùng mạnh mẽ. Nó quả thật là tuyệt tác kỹ thuật. Chắc chắn, các ống thủy lực sẽ bị ăn mòn từ trong ra. Tôi đã thay chúng bằng những ống đồng niken. Chúng sẽ tồn tại lâu hơn cả chúng ta.”

Thật không may, điều này không nhắc đến những phần còn lại của chiếc xe, những chiếc xe với những lốp xì hơi đang ở trong vườn của Dick, đang bị hủy hoại trong lặng lẽ. Dick thừa nhận rằng việc thay các đường ống chính là khởi nguồn cho sai lầm của ông. “Mọi chuyện đã đi quá xa rồi, tôi không thể chấp nhận việc chia tay với nó,” ông nói.

Nó trở thành bài học cho 15 chiếc CX sau này. Điều này trở thành niềm đam mê của ông, trái ngược với việc đưa những chiếc xe CX của ông tới những người tiêu hủy xe, ông đã giải cứu một số chiếc khỏi bãi phế liệu. Khi bất cứ ai đưa ra đề nghị bán cho ông một chiếc, ông đồng ý ngay mà không do dự. “Tôi đã trở thành một tổ chức từ thiện cho những chiếc CX,” ông thừa nhận.

Điều gì sẽ có thể thuyết phục ông giải tán hết đống xe? “Chiếc CX tốt nhất của thế giới,” Dick trả lời một cách đơn giản.

Người đàn ông với 70 chiếc Skoda

Mark Torok nói rằng niềm đam mê với những chiếc xe Skoda của ông, hiện tại, đã bắt đầu vượt quá tầm kiềm soát. “Có những thời điểm khi tôi mua những chiếc Skoda giống như người khác đi mua thực phẩm vậy,” ông thừa nhận.

Chỉ trong 10 năm, người hâm mộ Skoda này đã thu thập một bộ sưu tầm hơm 70 chiếc Skoda cho thứ ông gọi là “cô nhi viện Skoda”, nhiều chiếc trong số chúng được sản xuất trong giai đoạn chuyển tiếp của công ty vào những năm 1990.

Chiếc xe cổ nhất là DeLuxe S110 1973, được Mark giải cứu khỏi bãi phế liệu ở Cộng hòa Séc. Chiếc mới nhất là Superb 2006 V6 được ông giữ lại khỏi việc tái xuất khẩu sang miền Đông Châu Âu. Chiếc yêu thích nhất của ông là chiếc Superb “Passat được kéo dài” còn nguyên bản của năm 2002.

Mark nói: “Ở Anh, sự quan tâm của mọi người đến những chiếc Skoda chỉ dừng lại ở dòng xe Estelle và bắt đầu hứng thú trở lại với dòng Fabia và Octavia của những năm 2000. Thật buồn rằng, dòng xe Favorit và Felicia đã bị mắc kẹt trong sự quên lãng ở những vùng đất không người. Đó là nơi tôi tìm đến.”

Những chiếc Skoda của Mark đều đang ở trong tình trạng không còn được sử dụng tại các khu trang trại khác nhau nhưng mục tiêu của ông là đưa chúng về chung một mái nhà. Ít nhất trong khoảng thời gian này, điều quan trọng là chúng được cách biệt an toàn khỏi khu phế liệu.

Đáng chú ý rằng, hầu hết chúng chỉ cần tái khởi động cơ bản và rửa thật sạch. Chiếc Skoda có thể bám theo nguồn gốc của chúng vào năm 1895 khi mà được ra đời dưới thương hiệu Laurint and Klement. Công ty đã sản xuất chiếc ô tô đầu tiên vào năm 1905 và được đặt lại tên là Skoda  trong những năm 1920. Các model sau đó đều đạt được sự thành công cho đến khi việc sản xuất bị dừng lại do Chiến Tranh Thế Giới Thứ II. Và cho đến những năm 1980, từ “Skoda” được coi là một từ ngữ không đáng tin cậy.

Cho tới sự xuất hiện của đối tác mới Volkswagen, mọi thứ bắt đầu được cải thiện và một loạt thành công của những mẫu mới gây ấn tượng như Favorit, Felicia, và Fabia đã giúp chuẩn bị nền tảng cho việc hồi sinh thương hiệu.

“Ông của tôi là người hâm mộ lớn nhất của Skoda đang và sẽ khiến tôi tiếp bước yêu thích công ty này,” Mark nói. “Thật tuyệt khi thấy công ty tiếp tục phát triển và lớn mạnh. Tôi thường tự hỏi họ sẽ làm tất cả chúng như thế nào bây giờ.” Ông nói rằng nước Anh đang từ bỏ và lãng phí những chiếc xe với tốc độ quá nhanh và tin rằng không thể có thời điểm nào thích hợp hơn lúc này để bảo vệ những phương tiện đi lại chắc chắn như những chiếc Skoda của ông nhằm mục đích bảo tồn.

“Mọi người nói rằng tôi đang phí thời gian của mình nhưng bạn gái của tôi Victoria nói rằng họ đang không nhìn ở chiều thứ 4 (chiều thời gian), như Doc Brown đã làm trong phim ‘Back to the Future’. Cô ấy nói rằng tôi đang tạo ra một giá trị tài sản vô hình sẽ làm hài lòng những người hâm mộ trong tương lai của thương hiệu Skoda,” ông nói.

“Những cánh cửa tới ‘trại trẻ mồ côi’ của tôi vẫn luôn rộng mở với những chiếc Skoda không còn được mong muốn. Tôi sẽ tạo nên bộ sưu tập Skoda như những gì anh em nhà Schlumpf đã thực hiện với Bugatti!”